یادداشت زیر که از سوی «مجید میرکی» به انارپرس ارسال شده، در خصوص «دیده شدن صورت انسان» در کنار دیگ آش در انار است.
میرکی که از امدادگران هلال احمر انار و از فعالان عرصه اجتماعی است، در این یادداشت می‌گوید که مشاهده این تصویر، یک پدیده روانشناختی است.
متن کامل یادداشت به شرح زیر است:
رویت تصویر چهره انسان کنار دیگ آش و انتشار عکس آن در سایت انارپرس و درج نظرهای مختلف از جمله اینکه «خرافات‌دانستن آن، عقب‌ماندگی و ترس» دلیلی شد تا مطالبی را که در این زمینه در اینترنت موجود است و مطالعه نمودم با شما هم به اشتراک بگذارم.
شاید برای همگان پیش آمده باشد که با درک کردن تصویری یا در کنار هم قرار گرفتن چند تصویر روی گل، آب، ابرها، سایه روی دیوار و یا شنیدن صداهای ناآشنا،به آن‌ها ذهنیت بخشیده و معنا پیدا کنند و برایمان آشنا باشد.
در این زمینه مثال‌های زیادی وجود دارد مثلا در همین شهر انار در سالیان گذشته وقتی در دیگ آش برداشته می‌شد، افرادی تصاویر منتسب به اعتقادات مذهبی را در آن می‌دیدند یا دیدن نام امام حسین (ع) بر روی کره ماه در محرم امسال و…
اینها نه خرافات است و نه تعلق به یک و دین و مذهب دارد بلکه یک پدیده روانشناختی است به نام «پاریدولیا».
در تعریف کلی پاریدولیا آمده است: پاریدولیا( Pareidolia) یک پدیده روانشناسی است که در آن فرد علایم و یا صداهایی را که ادراک می‌کند، به صورت معنادار می‌شناسد. این پدیده در همه دنیا شایع است و از نمونه‌های مهم آن می‌توان به دیدن چهره انسان بر روی کره مریخ که سالیان متمادی به عنوان عکس جنجالی مطرح بوده یا دیدن تصویر حضرت مریم مقدس بر روی نان تست توسط یک زن کانادایی که بعدها آن نان تست در حراجی به فروش رفت، اشاره کرد.
پاریدولیا فقط مختص به مسائل مذهبی نبوده و نیست. نمود پاریدولیا در اقتصاد باعث شد که در سال ۱۹۵۲، اسکناس‌های کانادایی به این علت که در میان موهای ملکه الیزابت، شیطان خندانی دیده می‌شد، توسط بانک‌ها جمع‌آوری شوند. اما از آنجا که پاریدولیای مذهبی بیشتر به صورت پاریدولیای صورت بروز می‌کند، همواره جنجال برانگیزترین نوع پاریدولیا است، محققان نیز بیشتر به بررسی این پدیده پرداخته‌اند.
در تحقیقی که در دانشگاه هلسینکی فنلاند صورت گرفت، نشان داده شد افراد مذهبی بیشتر از خدا ناباوران، تصاویر قدیسان را در اشیاء پیرامون خود می‌بینند. این موضوع در دانشگاه آمستردام هم بررسی شد و نتیجه مشابه بود.
توضیح این «پدیده بسیار جالب توجه» چندان آسان نیست. دکتر سونیا اسکات محقق عصب‌شناس در یونیورسیتی کالج دانشگاه لندن که بر روی این پدیده مطالعه کرده، معتقد است که افراد انتظاراتشان را در اشیاء می‌بینند.
در تحقیق دکتر نوشین حاجی‌خانی و تیمش در دانشگاه هاروارد، وقوع این پدیده در مغز انسان بررسی و مشخص شد که سیستم بینایی انسان گرایش دارد به سرعت به تفسیر محرک (که می‌تواند تصویر روی یک جسم باشد) بپردازد و به همین علت است که در یک لحظه او صور آشنایی را در اشیاء می‌بیند یا پیام هایی را در صداهای پیرامون خود می‌شنود.
به هر صورت پاریدولیا به هیج عنوان معجزه، خرق عادت یا مسئله‌ای مشابه آن نیست. پاریدولیا یک پدیده روانشناختی است که در مغز و بر اساس اطلاعاتی که در ذهن داریم، به وجود می‌آید.
مطالب مربوط به پاریدولیا در اینترنت بسیار است و این متن خلاصه‌ای از چند مقاله و سایت بود که به رشته تحریر در آمده است.
تصاویر مشابه در سایر نقاط جهان
تپه‌های سایدونیا در مریخ که به صورت انسان تشبیه شده است
پاریدولیا در موهای ملکه بریتانیا که بر روی اسکناس‌های کانادایی چاپ شد، شیطانی خندان در میان موهای ملکه
دایانا دویستر و نان تستی که پاریدولیای مریم مقدس در آن دیده می‌شود