سایت خبری زرتشتیان ایران (امرداد نیوز) در گزارشی به بررسی وضعیت ارگ ساسانی انار پرداخته است. متن کامل این گزارش به قلم “شهرام شهریار” به شرح زیر است:
شهرام شهریار: رسیدگی نکردن به دژ ارگ انار و فراموشی این سازهی ساسانی، شوند (سبب) ویرانی این بازماندهی میراثی شده است. ساختوسازهای غیرمجاز، جای کارتن خوابها و … نبود اعتبار بایسته (لازم) برای بهسازی و پژوهش بیشتر باستانشناسان، در دژ ارگ انار شوند ویرانی روبه فرسایشی این بنا میشود.
منطقه آبان که نام کهن شهر انار است در شمال باختری (غربی) استان کرمان جای دارد و ارگ انار که مردم بومی به آن قلعه میگویند در کنار پارک تازه ساخته شدهی این شهر جای گرفته است. یادآوری میشود، به شوند پیگیری نکردن مدیران، در تپه شمالی کنار دژ ارگ انار درختانی کاشته شد، سرویس بهداشتی ساخته شد، وسایل بازی گذاشته شد و پارکی شکل گرفت، بدون آنکه کاوشی انجام شده باشد.
دژ ارگ انار که در سال ۱۳۶۰ با یک تخریب، بخشهای بزرگی از آن ویران شده بود اکنون به شوند عدم رسیدگی لازم، به جای معتادان و کارتن خوابها تبدیل شده و هر از چندگاهی، پیست موتور سوران شهر میشود. معتادان و کارتن خوابها به همراه کاوشگران غیرمجاز، در جای جای دژ ارگ انار سوراخهایی را ایجاد کرده اند در حالی که تاکنون باستانشناسان در این دژ پژوهشهای بایسته را انجام ندادهاند.
مردم بومی بر این باورند که در دژ ارگ انار میتوان آثار ارزشمندی از روزگارهای پیشین یافت.
دژ ارگ انار اکنون نگهبان ندارد و معتادان و کارتن خوابها در دژ ارگ انار زندگی میکنند، زبالهها در دژ ارگ انار بیداد میکند، باران پای دیوارهها و ستونهای قلعه ارگ انار را میشوید، آسیبها و شورههای ناشی از باران، دژ ارگ انار را بهزودی از بین خواهد برد، رطوبت بالا هم بر شوندهای ویرانی میافزاید.
در سالهای گذشته نیز ، مدیران شهر انار در حال ساخت سازهای در حریم ارگ انار بودند که با پیگیری انجمنهای مردم نهاد NGO چارههایی اندیشیده شد که کمترین خدشهی دیداری در خصوص دژ ارگ انار روی دهد، هرچند ستونهای فلزی سازهی یاد شده، همچنان پابرجاست.
اکنون برای زیبایی دژ ارگ انار پیرامون باروها و برجهای بیرونی از کاهگل بهره گرفته شده است و کنگرههای دژ بازسازی شده و نورپردازی مناسب نیز انجام گرفته است.
به گمان فراوان ساختمانهای دژ ارگ انار بیش از دو اشکوبه (طبقه) بودهاند که شوربختانه اشکوبهای بالایی در سال ١٣۶٠ خورشیدی با لودر ویران شده بود انبوه آوار و بلندی آنها در فضای ارگ چنین میگوید.
بهراستی این ارگ، شناسنامه شهر انار است؛ بنابراین همهی کسانی که در این شهر زندگی میکنند هم خویشکاری نگهداری این سازهی ساسانی را بردوش دارند و تنها نباید یک گروه یا یک NGO از این ارگ پشتیبانی کند.
دژ ارگ انار که ۱۱ هزار متر مربع گستردگی دارد، واپسین اثر ثبتی شهر انار است. این دژ به شمارهی ۳۰۳۴۳ در سیاههی آثار ملی ایران گنجانده شده و در مرکز شهر انار جای گرفته است.
دژ ارگ انار از خشت خام ساخته شده است که برای بهسازی(مرمت) آن از آجر نیز بهره بردند. به گمان بسیار در ساختمانهای ارگ از گچبری و آجرکاری برای تزیینات استفاده شده است که به شوند ویرانی آن به کلی از بین رفته و آنچه اکنون دیده میشود تنها بخش اندکی از آثار آجرکاری است.
دانش باستانشناسی نشان میدهد، فضای پیرامون دژها برای مردم و با کاربری مسکونی، خدماتی، و عامهنشین بوده و اصطبلها، طویلهها و … در پیرامون قرار داشتهاند و سازههای مرکزی در میان ارگ جای دارند و پایگاه حکومتی و مرکز سیاسی ارگ هستند.کاوشهای باستانشناسی میتواند در بررسی دقیق نوع نقشه، شناسایی فضاها، عناصر تشکیلدهنده، چگونگی بهرهوری و استقرار آنها را در مجموعه یاری کند.